Dế Mèn phiêu lưu ký ban đầu có tên là Con dế mèn (bao gồm 3 chương đầu của truyện) được Nhà xuất bản Tân Dân phát hành vào năm 1941. Sự đón nhận nhiệt tình của độc giả trong nước là động lực để giúp Tô Hoài viết thêm Dế Mèn phiêu lưu ký (7 chương cuối). Đến năm 1955, ông mới gộp cả hai phần với nhau để đem đến cho chúng ta một Dế Mèn phiêu lưu ký như ngày nay.
Dế Mèn phiêu lưu ký gồm mười chương và xuyên suốt toàn bộ câu chuyện là cuộc phiêu lưu của chú Dế Mèn; Mọi chuyện khởi sự từ việc Dế Mèn cảm thấy chán nản với cuộc sống an nhàn nơi vùng cỏ ấu ven đầm nước, thêm vào đó là bản tính ham chơi nên chú ta đã quyết định một mình đi khám phá thế giới ở ngoài kia.
Trên chuyến hành trình dài rộng đó, Dế Mèn đã gặp được rất nhiều người bạn, từ Dế Choắt, Bọ Ngựa đến Dế Trũi, mỗi con vật nhỏ bé đó đều đã để lại cho nhân vật chính của chúng ta những bài học vô cùng sâu sắc và đáng nhớ. Chú Dế Mèn với xuất phát điểm là một kẻ hung hăng, ngang ngược lại còn hay đi bắt nạt kẻ yếu. Ấy vậy mà ngòi bút tài tình của Tô Hoài đã đem Dế Mèn đi qua những thử thách và gian nan, những gian truân trên đường đời để chú tự chiêm nghiệm những bài học cho riêng mình. Những mất mát, những khó khăn, những lời nói của các nhân vật khác trong truyện dần dần đem chú trở thành một người biết yêu thương hơn, tử tế và tốt bụng hơn.
Nếu chỉ dừng lại ở cuộc phiêu lưu kì thú của chú Dế Mèn, hẳn là cái tên Tô Hoài sẽ không đi xa được tới vậy. Ẩn khuất đằng sau câu chuyện về những loài vật đó là những bài học đắt giá cho cả loài người. Văn học bao giờ cũng thế, dù nhà văn có viết về cái gì thì tựu trung lại vẫn hướng cái nhìn về con người. Dế Mèn, Dế Choắt và Dễ Trũi đều là hiện thân của con người trong cuộc đời và qua đó để nhà văn gửi gắm những tư tưởng và triết lý nhân sinh của mình. Đó là lí do tại sao Dế Mèn phiêu lưu ký vốn là một câu chuyện viết cho lứa tuổi thiếu nhi nhưng lại khiến người lớn cũng phải giật mình suy ngẫm, phải sực tỉnh và nhìn nhận lại chính bản thân mình.
“Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy!” – Dế Choắt
“Tôi hiểu rằng không nên chỉ xem vẻ bề ngoài mà coi thường người khác một cách hồ đồ như vậy.” – Dế Mèn
Cuộc hành trình của Dế Mèn cũng phần nào nói lên hành trình của những người trẻ chúng ta. Ban đầu ta có thể sẽ ngông cuồng, xốc nổi, bồng bột nhưng sau khi đã nếm trải đủ những mật ngọt và đắng cay của cuộc đời thì chúng ta sẽ trưởng thành hơn, cứng cáp hơn và biết cho đi nhiều hơn.
Qua Dế Mèn phiêu lưu ký, người đọc đã thấy được tài năng và tư tưởng của nhà văn Tô Hoài. Tưởng như cuộc du hành của chú Dế Mèn chỉ là một câu chuyện vô thưởng vô phạt, chỉ là những câu chuyện mua vui cho thiếu nhi nhưng nhà văn đã thổi vào đó những giá trị nhân văn cao cả và gửi đến cho cả loài người. Vì thế mà câu chuyện của ông mới sống mãi với dòng chảy của thời gian, trở thành cuốn sách gối đầu giường của biết bao bạn đọc từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Tác phẩm của Tô Hoài từ khi ra mắt cho đến tận bây giờ đã được tái bản nhiều lần và được dịch ra hơn 20 ngôn ngữ khác nhau để cuốn sách này có thể tiệm cận với những độc giả trẻ trên toàn thế giới. Đây cũng như là một sự khẳng định cho tài năng của nhà văn Tô Hoài.
Không chỉ có thiếu nhi mà Dế Mèn phiêu lưu ký cũng là một miền kí ức mà người lớn có thể tìm về với những khoảng trời bình yên và tươi đẹp, bởi câu chuyện về những loài vật chưa bao giờ vơi bớt đi sự hấp dẫn cố hữu của nó. Dế Mèn phiêu lưu ký chính là người bạn đồng hành của tất cả chúng ta, là mảnh ghép không thể thiếu để tạo nên một tuổi thơ tươi đẹp.
Thư viện nhà trường rất hân hạnh được giới thiệu tới thầy cô giáo và các bạn.